راهنمای جامع انواع تابلو برق؛ کاربرد، ساختار و مدیریت جریان
انواع تابلو برق با کاربردهای مختلف و به شکل های متفاوتی در بازار در دسترس هستند. تابلوها بر اساس ساختار، عملکرد و کاربردشان به انواع مختلفی تقسیم می شوند. این تابلوها محلی برای نگهداری تجهیزات برقی هستند. با وجود آنها نظم در فضا حاکم می شود و بهبود عملکرد سیستم الکتریک را نیز به دنبال خواهد داشت. ضمن این که کار اصلی آن حفاظت، کنترل و مدیریت جریان برق است. این تابلوها بر اساس کاربرد در جاهای گوناگون، مکان نصب و تجهیزاتی که به آنها تعلق می گیرد تقسیم بندی های مختلفی دارند. در ادامه درباره این تقسیم بندی ها اطلاعاتی جامع و به‌روز آورده شده است.
انواع تابلو برق بر اساس سطح ولتاژ: LV, MV, HV
تقسیم بندی بر اساس ولتاژ یکی از اساسی ترین دسته بندی ها در صنعت برق است که مستقیماً بر روی طراحی، تجهیزات و ملاحظات ایمنی تأثیر می گذارد.
تابلو برق های فشار ضعیف (LV)
این تابلوها که ولتاژ نامی آن ها معمولاً کمتر از ۱۰۰۰ ولت است، اندازه شان از تابلو برق های خانگی بزرگ تر است. ولتاژ آنها با ساختمان های تجاری، ایستگاه های برق فرعی و ایستگاه های مبدأ در کارخانه ها تناسب دارد. آنها به شکل های ایستاده، رومیزی و دیواری در دسترس هستند. تجهیزات مختلفی مثل انواع کنتاکتور، ترانس جریان، کلیدهای خودکار (MCCB, ACB) و کابلشو در ساخت آنها به کار برده می شود. تابلوهای توزیع، تابلوهای فرمان موتور (MCC) و تابلوهای روشنایی اغلب در این دسته قرار می گیرند. نقش حیاتی آنها در توزیع نهایی و حفاظت مدارهای مصرف‌کننده است.
تابلو برق های فشار متوسط (MV)
این تابلوها در مکان هایی که ولتاژ برق بیش از ۱۰۰۰ ولت تا ۶۳۰۰۰ ولت (معمولاً تا ۳۶ کیلوولت) نیاز است، به کار می آیند. پرکاربردترین تابلو برای ولتاژهای متوسط، آنهایی هستند که از عایق گاز SF6 (هگزا فلوئورید گوگرد) یا عایق هوا استفاده می کنند. مراکز و پست های برق که هدف آنها توزیع جریان برق منطقه ای یا انتقال آن است، از این نوع تابلوها استفاده می کنند. ایمنی این تابلوها در انواع گازی با اشباع شدن محفظه با گاز SF6 (به دلیل خاصیت دی الکتریک بالا) بالا می رود. کلیدهای قطع بار (سکسیونرها) و بریکرهای قدرت (Vacuum Circuit Breaker) اجزای اصلی این تابلوها هستند.
تابلو برق های فشار قوی (HV)
مناسب برای ولتاژ برق بالاتر از ۶۳۰۰۰ ولت تا ۴۰۰۰۰۰ ولت یا بیشتر، این تابلوها در صنایع بزرگ و پست های انتقال نیرو به کار برده می شوند. برای ساخت آنها از تجهیزات با استاندارد بالا استفاده می شود. کلیدهای قدرت عایق گازی (GIS)، کلیدهای قطع کن (سکسیونرها)، بریکرها، ترانس های ولتاژ و جریان، و فیوزها از جمله اجزای این تابلوها به شمار می روند. کنترل جریان و مدیریت سیستم در این تابلوها توسط سیستم های حفاظتی پیشرفته انجام می شود. تجهیزات این تابلوها توان این را دارند که میزان و شدت خطا در شبکه را بررسی کنند و با ایزوله کردن سیستم بخش های معیوب را از مدار خارج کنند تا پایداری شبکه حفظ شود.
👇لیست محصولات خازن صنعتی بهنیکو
تقسیم بندی تابلوها بر اساس محل نصب، ساختار و کاربرد
دسته بندی | انواع اصلی | توضیحات کلیدی |
محل نصب | بیرونی (Outdoor) | حفاظت در برابر عوامل جوی، دارای ساختار ویژه (ورق ضخیم، رنگ مقاوم UV) |
| درونی (Indoor) | نصب در مکان های سرپوشیده، انواع ایستاده، دیواری (روکار/توکار) |
کاربرد | توزیع (Distribution) | توزیع نهایی انرژی الکتریکی به مصرف کننده ها، دارای ورودی شبکه و خروجی مصرف‌کننده |
| کنترل (Control) | کنترل و نظارت بر وضعیت سیستم (مانند MCC و PLC Panel)، نمایش اطلاعات و اعمال تغییرات |
ایستایی/شکل | ایستاده (Free Standing) | خود ایستا، مناسب موتورخانه ها و فضاهای بزرگ، بدون نیاز به تکیه گاه |
| دیواری (Wall Mounted) | نصب روی یا داخل دیوار (روکار/توکار)، مناسب فضاهای محدود |
| کشویی (Withdrawable) | دارای واحدهای کشویی قابل خروج و تعویض سریع، در فشار ضعیف پرکاربرد برای تعمیر و نگهداری آسان |
ساختار بدنه | METAL ENCLOSED | تمام بدنه فلزی، تجهیزات درون یک محفظه مشترک، معمولاً فشار ضعیف |
| METAL CLAD | دارای محفظه های فلزی جداگانه برای هر بخش (بریکر، باس بار، کابل)، ایمنی بالا در برابر خطا |
تابلو برق بیرونی و درونی (محل نصب)
تابلو برق بیرونی (Outdoor) به دلیل قرار گرفتن در محیط باز، نیازمند طراحی خاص و مقاومت بالا در برابر عوامل جوی مانند باران، گرد و غبار، نور خورشید و دما هستند. لازم است که این تابلوها در برابر عوامل جوی محافظت شوند و ساختمان ویژه ای داشته باشند (درجه حفاظت IP بالا). برای ساخت آنها از ورق هایی با ضخامت حداقل ۲ میلی متر استفاده می شود. رنگ آمیزی این تابلوها باید از آنها در برابر شرایط جوی مانند نور آفتاب محافظت کند. این تابلوها معمولاً روی سکوهای بتنی نصب می‌شوند.
تابلو برق درونی (Indoor) در مکان‌های سرپوشیده مورد استفاده قرار می گیرد. این تابلوها نیز در انواع ایستاده، دیواری و با درب دسترسی از جلو یا دو طرف طراحی می شوند. تابلو برق های از نوع ایستاده معمولاً روی یک فونداسیون یا اتاقک کابل محکم می شوند.
تابلو برق توزیع و کنترل (کاربرد)
تابلو برق توزیع در محل هایی که توزیع انرژی الکتریکی نیاز است نصب می شود. ورودی این تابلو شبکه سراسری و مصرف کننده خروجی آن تلقی می شوند. از این تابلو برق به عنوان منبع تغذیه یا محافظت اولیه از ماشین آلات و تابلوهای دیگر استفاده می شود.
تابلو برق کنترل (فرمان) برای کنترل و فرماندهی ماشین آلات، تجهیزات صنعتی و فرآیندها به کار می رود. در تولید و طراحی این تابلوها از تجهیزاتی مانند PLC، رله ها، تایمرها و نمایشگرها استفاده می شود. این تابلوها با بررسی و نمایش وضعیت سیستم، امکان اعمال تغییرات و بهینه سازی عملکرد شبکه برق یا ماشین آلات را فراهم می کنند.
تابلو برق ایستاده، دیواری و کشویی (ایستایی)
تابلو برق ایستاده (Free Standing) برای مهار به قطعه یا سازه دیگری نیاز ندارد و بر روی زمین قرار می گیرد. این نوع تابلو برق ها را لازم نیست به چیزی تکیه داد و به همین دلیل برای موتورخانه ها و مراکز صنعتی با حجم تجهیزات بالا گزینه مناسبی به شمار می روند.
تابلو برق دیواری (Wall Mounted) همان طور که از نامش بر می آید به دیوار نصب می کنند. می توان آنها را داخل سطح دیوار هم جاسازی کرد. به همین دلیل این دسته به دو شکل روکار و توکار هستند.
تابلو برق های کشویی (Withdrawable) در فشار ضعیف و متوسط به طور گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. ساختار آنها به شکلی است که واحدهای عملیاتی (مثلاً واحد بریکر یا فیدر موتور) درون کشوی مجزا قرار دارند که قابلیت خارج شدن و ایزوله شدن سریع از باس بار اصلی را دارد. این ویژگی تعمیر و نگهداری را بسیار ساده تر و ایمن تر می کند.
تابلوهای METAL ENCLOSED و METAL CLAD (ساختار)
تابلوهای METAL ENCLOSED به صورت یکپارچه هستند و تمام بدنه آنها از جنس فلز است. در این تابلوها همه تجهیزات از جمله ترانس های جریان و ولتاژ و کلیدها و لوازم اندازه گیری در درون یک محفظه فلزی مشترک جای می گیرند.
تابلوهای METAL CLAD دارای ساختار تفکیک‌شده هستند. این تابلوها با دیواره های فلزی به محفظه های جداگانه (مانند محفظه بریکر، محفظه شین، محفظه کابل) تقسیم می شوند. این تفکیک موجب می شود که اگر در یکی از محفظه ها خطایی رخ دهد (مثل اتصال کوتاه)، انتقال خطا به محفظه های دیگر (و در نتیجه کل تابلو) به حداقل برسد، که این موضوع ایمنی و پایداری سیستم را به شدت افزایش می دهد.
نقش حیاتی بانک خازن در تابلوهای برق صنعتی
بانک خازن یک جزء ضروری در بسیاری از تابلوهای برق توزیع و کنترل به ویژه در صنایع و کارخانه ها است. اصلی ترین هدف از نصب بانک خازن، اصلاح ضریب قدرت (Power Factor Correction) است.
اصلاح ضریب قدرت و کاهش مصرف برق
در مدارهای AC، مصرف کننده هایی مانند موتورها و ترانسفورماتورها، علاوه بر توان اکتیو (توان مفید که کار انجام می دهد)، به توان راکتیو (توان غیرمفید که برای ایجاد میدان مغناطیسی لازم است) نیز نیاز دارند. این توان راکتیو باعث می شود که جریان بیشتری در شبکه و تابلوها جاری شود و به تبع آن، تلفات انرژی (مس، ژول) افزایش یابد و ظرفیت مفید تجهیزات (مانند ترانس ها و کابل ها) کاهش پیدا کند.
بانک خازن با تزریق توان راکتیو به سیستم، این نیاز را از شبکه اصلی برق تأمین نمی کند و موجب می شود که ضریب قدرت به مقادیر نزدیک به ۱ (ایده آل) برسد. با اصلاح ضریب قدرت:
- کاهش مصرف برق: با کاهش توان راکتیو انتقالی از شبکه، جریان کلی کاهش یافته و در نتیجه تلفات انرژی در کابل‌ها و تجهیزات کاهش می یابد.
- بهینه سازی مصرف برق: ظرفیت آزادشده در ترانس ها و کابل ها امکان اتصال بار بیشتر را فراهم می کند.
- کاهش هزینه ها: بسیاری از شرکت های برق در صورت پایین بودن ضریب قدرت، جریمه هایی را اعمال می کنند که با نصب بانک خازن، این جریمه ها حذف می شوند.
- پایداری ولتاژ: بانک های خازن می توانند به بهبود پایداری و کیفیت ولتاژ در انتهای خطوط توزیع کمک کنند.
تابلوهای برق بانک خازن هوشمند با استفاده از رگولاتورهای هوشمند، می توانند به‌صورت خودکار تعداد پله های خازنی را بر اساس میزان بار راکتیو مورد نیاز، قطع یا وصل کنند و ضریب قدرت را همیشه در محدوده بهینه نگه دارند. انتخاب صحیح قیمت خرید خازن و محاسبه دقیق ظرفیت مورد نیاز برای کاهش مصرف برق با خازن، امری تخصصی است که باید توسط کارشناسان مجرب انجام شود.
لزوم انتخاب و طراحی صحیح تابلو برق
انتخاب انواع تابلو برق مناسب، فراتر از یک انتخاب ساده است. باید به فاکتورهایی نظیر:
- سطح ولتاژ و جریان نامی: تعیین کننده نوع تجهیزات داخلی.
- درجه حفاظت (IP): متناسب با محل نصب (داخلی یا خارجی) و شرایط محیطی (گرد و غبار، رطوبت).
- ظرفیت قطع کنندگی کلیدها: متناسب با میزان اتصال کوتاه احتمالی در شبکه.
- نوع ساختار: (مانند Metal Clad برای افزایش ایمنی در فشار متوسط).
- نیاز به اصلاح ضریب قدرت: تصمیم‌گیری در مورد نصب بانک خازن.
یک طراحی صحیح و استاندارد، نه تنها امنیت اپراتورها و تجهیزات را تضمین می کند، بلکه با بهینه سازی مصرف برق و جلوگیری از توقف های ناگهانی، به افزایش بهره وری و کاهش هزینه های عملیاتی کمک شایانی می‌ک ند.
بهینه سازی مصرف برق با بهنیکو؛ مشاوره تخصصی و بهترین قیمت خرید خازن
ما در مجموعه بهنیکو با دانش و تجربه کافی، آماده ایم تا در انتخاب و اجرای بهینه ترین راهکارهای برقی، به ویژه در زمینه مدیریت انرژی، در کنار شما باشیم.
بهینه سازی و مدیریت انرژی
آیا به دنبال راهکارهایی برای کاهش هزینه های برق و افزایش بهره وری تجهیزات خود هستید؟
همین حالا برای مشاوره تخصصی در زمینه بهینه سازی مصرف برق و ارزیابی سیستم های کنترلی خود با متخصصان بهنیکو تماس بگیرید.
کاهش مصرف برق با خازن و خرید تجهیزات
برای حذف جریمه های توان راکتیو و افزایش ظرفیت سیستم خود، به دنبال نصب بانک خازن هستید؟
با بهنیکو تماس بگیرید تا ضمن دریافت مشاوره فنی رایگان در مورد کاهش مصرف برق با خازن، از بهترین قیمت خرید خازن و تجهیزات استاندارد با کیفیت بالا بهره مند شوید.